آشنایی با اصطلاحات خبری4
آشنایی با اصطلاحات خبری
4
لید ( سر خبر ) ، lead/lede / intro :
لید در روزنامه نگاری عنوانی است برای پاراگراف اول خبر. در انگلیسی قدیم واژه « lead» در همین رابطه از شهرت بیشتری برخوردار بود . آمریکایی ها به آن نوز یا لید ، فرانسوی ها « attaque / chapeau » انگلیسی ها به آن شروع intro می گویند . در سبک هرم وارونه ، لید چکیده مهم ترین بخش خبر است . یک جمله یا نهایتا دو جمله کوتاه بین 25 تا 35 کلمه . برخی رسانه ها بین 12 تا 20 کلمه را تائید می کنند و بر ضرورت کوتاه بودن آن تاکید دارند . لیدهای خبری برمبنای « عناصر خبری » شکل می گیرند .
کتاب واژه های کلیدی در روزنامه نگاری ، احمد توکلی
**********
لید با هویت تاخیری ، Delayed identification/ intro/ lead :
این لید زمانی به کار گرفته می شود که فرد درون خبر ، شخصا از ارزش خبری ( شهرت ) بالایی برخوردار نیست ، اما به واسطه جایگاهی که دارد یا کاری که انجام داده یا بیان یک مطلب مهم خبر ساز شده است. در چنین شرایطی شخصیت حقوقی فرد در لید به کار گرفته می شود و شخصیت حقیقی و شناسنامه ای وی در پاراگراف بعد از لید آورده می شود .
کتاب واژه های کلیدی در روزنامه نگاری ، احمد توکلی
**********
لید شگفت انگیز، Surprise lead :
این لید با یک موضوع تعجب بر انگیز و گاه شگفت آور آغاز می شود که برای مخاطب جالب توجه است . به مثالی از « سی ان ان » توجه کنید ، واشینگتن : 60 در صد آمریکایی ها با جنگ آمریکا در عراق مخالفند ، از زمان نظر سنجی در مورد این جنگ در مارس 2003 زمان آغاز حمله امریکا به عراق ، آنچه براساس نتایج نظر سنجی روز چهار شنبه اعلام شد ، بیشترین مخالف را نشان می دهد ( فرض کنید این خبر زمانی منتشر شود که ظاهرا" جو عمومی حاکی از موافق بودن مردم آمریکا با این موضوع باشد).
کتاب واژه های کلیدی در روزنامه نگاری ، احمد توکلی
**********
لید با هویت پنهان ، Blind indentification lead :
در این لید اگر شخص مطرح شده در خبر از عنصر شهرت برخودار نباشد ، از به کار بردن نام وی در جمله یا پاراگراف لید خودداری می شود ، به طور مثال « بانوی 80 ساله» به جای نام وی . بدیهی است در چنین حالتی در پاراگراف بعد از لید نام وی اعلام خواهد شد .
کتاب واژه های کلیدی در روزنامه نگاری ، احمد توکلی
**********
لید مرده ، Buried lead :
به لیدی گفته می شود که نکته قابل توجهی را بیان نمی کند ، در حالی که مهم ترین نکته در میانه خبر از دید خبرنگار پنهان مانده است .
کتاب واژه های کلیدی در روزنامه نگاری ، احمد توکلی
**********
لید طنابی ، Clothesline :
لید طنابی اصطلاحی است برای لید هایی که به هر شش عنصر خبری ، « که ، کی؟ ، کجا ؟، چه ؟، چرا؟ ، چگونه ؟ » پاسخ می دهد . در ایران به آن لید پر محتوا هم می گویند .
کتاب واژه های کلیدی در روزنامه نگاری ، احمد توکلی
**********
لید آشفته ، Clutter lead :
به لیدی گفته می شود که فهم آن دشوار است و غیر استادانه نوشته شده و شامل موضوعات زیادی است .
کتاب واژه های کلیدی در روزنامه نگاری ، احمد توکلی
**********
لید تفسیری ، Comment intro / leads :
اخبار به طور معمول عینی گزارش می شوند ، اما در لید تفسیری خبرنگار به تفسیر رویداد و اظهار نظر می پردازد.
کتاب واژه های کلیدی در روزنامه نگاری ، احمد توکلی
*********
لید متعارض ، Contrast lead:
لیدی است که فرد یا موضوعی را با فرد یا موضوعی دیگر مقایسه می کند یا متضاد یک فرد یا موضوع را در مقابل یک فرد یا موضوعات دیگر به نمایش می گذارد به عبارتی به تنا قضات و تضادها در خبر اشاره دارد . لید متعارض گاهی به لید « پس زمینه » نزدیک می شود ، اگر چه ، این دو لید با هم یکی نیستند . لید پس زمینه ممکن است متعارض نباشد و لید متعارض ممکن است پس زمینه نداشته باشد و یک تناقض همزمان را به نمایش بگذارد . با این لید paradoxو opposite lead هم می گویند .
کتاب واژه های کلیدی در روزنامه نگاری ، احمد توکلی
***********
لید خلاقانه ، Creative lead :
خبرنگار غیر از مواردی که یک سخت خبر می نویسد یا وب سایت خود را به روز می کند ، برای نوشتن لید خود رویکرد خلاقانه تری اتخاذ می کند . منظور از لید خلاقانه می تواند لیدی مشابه بسیاری از لید های نرم ، تاخیری متضاد ، بازی با کلمات و ... و همه لید های مربوط به مطالب فیچر باشد .
کتاب واژه های کلیدی در روزنامه نگاری ، احمد توکلی
**********
لید اعلامی ، Declarative lead:
این لید شروع می شود با یک منبع که موضوعی یا چیزی شبیه اطلاعیه ای را اعلام می کند . افعالی شبیه « اعلام کرد » ، « گفت » ، « اظهار داشت » ، « خبرداد » و...
کتاب واژه های کلیدی در روزنامه نگاری ، احمد توکلی
**********
لید کور ، Bilnd lead :
این لید نمونه اغراق آمیز تر لیدهای تاخیری است . نویسنده با مخفی نگه داشتن بخش اصلی اطلاعات به صورت عمدی وآگاهانه ، خواننده را مشتاق می سازد . آنگاه با عبارت بعدی او را ناگهان وارد موضوع می کند.
کتاب واژه های کلیدی در روزنامه نگاری ، احمد توکلی
**********
لید قیاسی ، Analogy lead:
این لید درباره رویدادی که می نویسید و حوزه درک مخاطب ، مقایسه انجام می دهد . این رویکرد زمانی جواب می دهد که بخواهیم موضوعی دشوار یا خارجی را به زبان عامیانه شرح دهیم .
مثال : آمریکا با لشکرکشی همزمان به عراق و افغانستان و همچنین تقویت نیروهایش در پاکستان ، گرفتار جنگی فرسایشی در منطقه خارومیانه شده است ، در این رابطه بوش موقعیت فردی را پیدا کرده که می خواهد همزمان چند هندوانه را با یک دست بردارد . توجه کنید ، مثال هندوانه برای نزدیک کردن رویداد یا حوزه درک مخاطب آورده شده است .
منبع: کتاب واژه های کلیدی در روزنامه نگاری ، احمد توکلی
**********
لید روایی – داستانی ، Anecdotal lead :
لید روایی - داستانی همانطور که از اسمش پیداست برای مخاطب حکایتی را تعریف می کند تا از طریق این حکایت خواننده را به درون خبر بکشاند . این داستان ها که اغلب خیلی کوتاه و روایی هستند ، بیشترین کاربرد را در اخبار و گزارش های فیچر ، بویژه « نرم خبر ها » دارند و برای اخبار فوری - فوتی ( سخت خبرها ) به کار برده نمی شوند . اکثر اخباری که به « سبک وال استریت ژورنال wall street journal» تنظیم می شوند ، شروعی اینگونه دارند. اصطلاح narrative lead و storytelling هم برای آن بکار می رود.
مثال : مایکل هادسپت نخستین باردر سال اول دبیرستان و درسالن کافه تریای مدرسه ، وقتی یاد گرفت که چطور از بازی کراپ ( نوعی قمار ) می توان پول جمع کرد ، به قمار روی آورد . وقتی به کالج رفت ، قمار را در کازینوهای مجاور رودخانه میزوری ادامه داد. باخت های او از دو دلارهایی که هر روز برای نهار درمدرسه ازمادرش می گرفت تا و هزار دلار وام دانشجویی که یک شبه به یاد داد ، افزایش یافت .
منبع: کتاب واژه های کلیدی در روزنامه نگاری ، احمد توکلی
**********
لید تاخیری ، Delayed – drop intro/lead:
کاربرد این لید بیشتر در نرم خبرها ، مجلات و فیچر هاست و به تعویق انداختن بیان نکته اصلی در مطلب ، روش دشواری است و کاربرد آن باید با احتیاط صورت گیرد . کاربرد این لید ، حس کنجکاوی خواننده را تحریک می کند اما اگر خواننده خسته شود و نخواهد پایان مطلب را بداند ، این روش با شکست مواجه شده است . بهترین زمان کاربرد آن ، هنگامی است که رویدادی غیر معمول اتفاق افتاده و خواننده نیز در تب و تاب نگه داشته می شود تا اینکه سر انجام راز مساله بر وی آشکارشود . به این نوع لید « لید تعلیقی » هم می گویند . در این لید نویسنده سعی می کند خواننده را برای در یافت اصل موضوع برای لحظاتی در حالت تعلیق قرار دهد.
منبع: کتاب واژه های کلیدی در روزنامه نگاری ، احمد توکلی
***********
لید توصیفی ، Descriptive lead :
اگر بخواهیم تصویری ذهنی با استفاده از کلمات بسازیم از تیتر توصیفی استفاده می کنیم . البته این روش برای گزارش های مبسوط و نرم خبرها خیلی موثر خواهد بود .
منبع: کتاب واژه های کلیدی در روزنامه نگاری ، احمد توکلی
**********
لید مخاطب ، Direct – address lead :
در این لید نویسنده خبر یا گزارش با بکار بردن لفظ « شما »مستقیما با مخاطب ارتباط برقرار می کند . این نوع لید این فرصت را برای خبرنگار به وجود می آورد که با نشانه گرفتن مستقیم شخصیت مخاطب او را به مطالعه متن ترغیب کند به این لید you lead هم می گویند .
منبع: کتاب واژه های کلیدی در روزنامه نگاری ، احمد توکلی
**********
لید نقل قول مستقیم ، Direct quotation lead :
در این لید از نقل قول مستقیم استفاده می شود و می تواند ذهنیتی فوری از دیدگاه شخصیتی معروف در باره یک موضوع مشخص به مخاطب بدهد .
منبع: کتاب واژه های کلیدی در روزنامه نگاری ، احمد توکلی
**********
لید نمایشی ، Dramatic lead:
این لید به لید تصویری و توصیفی نزدیک است . لید های توصیفی هم اغلب رویکرد تجسمی دارند .
منبع: کتاب واژه های کلیدی در روزنامه نگاری ، احمد توکلی
**********
لید انفجاری ، Explosive lead :
خبرنگار از لید انفجاری زمانی استفاده می کند که رویداد تحت پوشش آنها از خشونت فاجعه و کشتار حکایت داشته باشد . خسارت های مالی و انسانی در حوادث طبیعی ( مانند سیل و زلزله ) و جنگ بستری مناسب برای استفاده از این لید است .
منبع: کتاب واژه های کلیدی در روزنامه نگاری ، احمد توکلی
**********
لید تعقیبی ، Follow lead :
این لید اشاره به تداوم یک رویداد یا خبر دارد که قبلا اتفاق افتاده و همچنان ادامه دارد . لید تعقیبی گذشته خبر را به حال گره می زند .
منبع: کتاب واژه های کلیدی در روزنامه نگاری ، احمد توکلی
**********
لید عجیب ، Freak lead :
این اصطلاح خیلی شهرت در جمع لیدهای قابل قبول ندارد ، بلکه اصطلاحی است معروف نزد سر دبیران رسانه های خبری که هنگام برخورد با لید های غیر متعارف و عجیب آن را به کار می برند . مثلا چند سطر شعر یا ترانه که به صورت اصولی به خبر ربط داده شده باشد . می توان آن را متناسب برای خبر یا فیچر به کار گرفت . البته ممکن است اگر هوشمندانه وبه جا انتخاب نشود ، درک آن نیز مشکل باشد و علاقه خواننده را برای پیگیری ادامه مطلب از بین ببرد. نوع دیگری از این قبیل لید ها ، لید هایی هستند که ترکیبی نوشته می شوند و گاه می توانند جذاب و هوشمندانه باشند
منبع: کتاب واژه های کلیدی در روزنامه نگاری ، احمد توکلی
**********
لید طنزگونه ، Gag( or funny) lead:
نوشتن یک لید طنز آلود نیازمند داشتن مهارت های لازم و تمرین از سوی روزنامه نگار است .
خانمی در یک توالت عمومی در لندن زمانی که سعی می کند به خاطر قفل شدن در از بالای در به بیرون بپرد ، ساق پایش می شکند ، خبرنگار AP لید خو د را چنین می نویسد : لندن - یک خانم وقتی در یک دستشویی به تله می افتد ، چه کار می کند ؟
منبع: کتاب واژه های کلیدی در روزنامه نگاری ، احمد توکلی
**********
لید گلوله ای منقطع ، Staccato lead :
لید منقطع همان گونه که از عنوانش پیداست یک لید بریده بریده است . این گونه لید ها هم برای خبرها و هم در فیچر ها کاربرد دارند . لید منقطع می تواند ضرباهنگ خوبی داشته باشد و خواننده را جذب کند و به کنجکاوی وادارد ؛ به شرطی که اصولی نوشته شده باشد ، ودر عین حال باید توجه داشت اگر چنین لیدی نوشته شد ، حتما پاراگراف مهره ای « که چی ؟ » باید بلافاصله پس از لید آورده شود تا خواننده یا بیننده صبرش لبریز نشود .
منبع: کتاب واژه های کلیدی در روزنامه نگاری ، احمد توکلی
**********
لید حیرت انگیز ، Startling statement lead :
این لید بایک جمله حیرت انگیز و گاه تکان دهنده شروع می شود و نظر خواننده را به خود جلب می کند .
منبع: کتاب واژه های کلیدی در روزنامه نگاری ، احمد توکلی
**********
لید فوری ، Straight lead ( or summary lead ) :
این لید مناسب برای سبک هرم وارونه است که در آن مهم ترین نکته خبر در پاراگراف اول آورده می شود . این لید به شیوه ای خلاقانه به خوانندگان خبر ، آنچه را که قرار است بداند مستقیم و سریع می گوید . اگر خواننده تنها لید را بخواند باید نکته اساسی خبر را در یافت کند .
منبع: کتاب واژه های کلیدی در روزنامه نگاری ، احمد توکلی
**********
لیدبازی با کلمات ، Word play lead :
این لید شامل چرخش و بازی هوشمندانه با عبارات ، نام ها یا کلمات است . باید در کاربرد این لید دقت و احتیاط کرد زیرا ممکن است موجب گمراهی خواننده شود . مخاطب ممکن است فکر کند که خبر شما درباره یک موضوع خاص است اما هنگامی که این لید را می خواند پی می برد که داستان اصلی در باره یک موضوع دیگر بوده است . در این حالت ممکن است خواننده شما آزرده شود :مثال :
بیل کلینتون همراه با دراکولا و خرگوش پلی بوی سرانجام به خشک شویی برده می شوند تا تمیز شوند . این سه در میان 600 لباسی هستند که از دود آتش چهارشنبه شب در فروشگاه محبوب لباس و اسباب بازی « موریس ناولتی » آسیب دیده اند و طی چند روز آینده به خشک شویی برده خواهند شد .
