کارگاه عناصر خبر

کارگاه عناصر خبر

در مباحث نظری گفته شد که ارزش‏های خبری به اخبار قدر و منزلت و اهمیت می‏ دهند و عناصر خبری (News Elements) آنها را به نمایش می ‏گذارند. عناصر خبر، ارکان و پایه هایی است که خبر بر آن ها استوار شده، ساختار خبر را تشکیل داده و در واقع اخبار را به نمایش می گذارند. هر اندازه عناصر خبری کامل و جامع تر باشند، خبر از نظر اطلاعاتی که باید به مخاطب بدهد، جذاب تر خواهد بود.

1-   چه ‌کسی (که؟) (WHO):  خبرنگار، باید عوامل درگیر در ماجرای خبر را که در پیدایش و وقوع رویداد، نقش داشته‌اند، دقیقاً شناسایی کند و مواردی همچون نام و نام خانوادگی، سن، موقعیت، شغل و محل سکونت، از جمله اطلاعاتی است که باید در شناخت عوامل درگیر، مورد توجه قرار دهد.

مثال: دانشمند ایرانی برنده جایزه انجمن های فیزیک فرانسه و انگلیس شد

-         حسین فرکی از هدایت تیم سپاهان کناره گیری کرد

-         نمایشگاه بین المللی مطبوعات و خبرگزاری ها صبح شنبه افتتاح می شود

-         واشنگتن به آمریکایی ها درباره سفر به لیبی هشدار داد

-         قطار حامل مواد شیمیایی در نروژ از خط خارج شد

-         وزرای خارجه 1+5 در دور جدید مذاکرات وین حضور می یابند

نکته: تنها در صورتی می‌توان از نام و نام خانوادگی یک فرد در شروع خبر استفاده کرد که ذکر آن با تداعی چهره او در ذهن مخاطب، همراه باشد. در غیر این‌صورت به‌جای نام باید سمت او را در ابتدای خبر و سپس نام وی را ذکر کرد.

مثال:  - محمدجواد ظریف  به مجلس احضار شد.

-         معاون وزیر بهداشت برکنار شد.

در مثال اول چون عموم مخاطبان محمد جواد ظریف را می شناسند نوشتن نام وی در ابتدای خبر اشکالی ندارد اما در مثال دوم چون بسیاری از مخاطبان معاون وزیر بهداشت را نمی شناسند عنوان و سمت وی نوشته شده است.

                                          

2-  چه ‌چیزی (چه؟) (What):  این پرسش، به دنبال روشن کردن موضوع و نوع حادثه است، عنصر چه، از مهمترین عناصر خبری است و غالبا" جواب آن، جمله یا جملات ابتدایی خبر را می سازد. چه، ماهیت رویداد است؛ مانند حادثه رانندگی، آتش سوزی انتخابات، اختراع، تصویب یا رد لوایح قانونی، افتتاح کارخانه، سفر و هرچه به ماهیت یا فعلیت یک رویداد مربوط است.

 

مثال :

-سقوط هواپیمای مسافربری روسیه در شرم الشیخ 224 کشته برجا گذاشت

- انتخابات مجلس ترکیه فردا برگزار می شود

 

- نکته: در یک خبر ممکن است چند عنصر"چه" وجود داشته باشد که باید ازمیان آن ها، موردی که دارای ارزش خبری بیشتری است، در اولویت قرار می گیرد اما سایر موارد نیز در جای خود نوشته می شود .

 

مثال: برای نگارش خبر "برگزاری یک نمایشگاه، چند عنصر "چه" مانند "پایان کار نمایشگاه"، "شمار بازدیدکنندگان"، "میزان فروش در محل نمایشگاه" و "برگزاری نمایشگاه دیگری در همان محل" وجود دارد که خبرنگار باید  همه ی آن ها را مورد توجه قرار دهد اما بخشی را که از نظر وی اهمیت بیشتری دارد و دارای ارزش خبری بیشتری است در اولویت قرار دهد.

 

3-  کجا؟ (where):  هر رویدادی به لحاظ مکانی، برای خود یک محل وقوع دارد.عنصر کجا،برای اینکه محل رویداد را مشخص می کند مهم است . اطلاعات مربوط به عنصر کجا، به ویژه اگر مکان، شناخته شده نباشد، باید به شکل تفصیلی تر از مکان های مشهور ارائه شود. عنصر مکان می تواند شامل مواردی چون منطقه، کشور، شهر، خیابان، کوچه، خانه و... باشد.

 

مثال:

-         آلودگی هوا در اصفهان و اراک از مرز هشدار گذشت.

-         کربلای معلا هفته آینده میزبان میلیون ها عزادار حسینی می شود.

 

اطلاعات مربوط به عنصر کجا اگر مکان برای اکثر مخاطبان شناخته شده نباشد، باید به شکل تفصیلی تر از مکان های مشهور ارائه شود:

-         آتش سوزی بازار مبل یافت آباد تهران با تلاش ماموران آتش نشانی مهار شد.

-         زلزله 5/5 ریشتری منطقه "سرو" در آذربایجان غربی را لرزاند.

 

4-   چه وقت (کی) (when):  خواننده باید از زمان وقوع رویداد (گذشته، حال و آینده) اطلاع داشته باشد.  زمان وقوع رویداد به شکل دقیق یا دست کم به صورت تقریبی، برای صحت نگارش خبر، کاملا لازم است. عنصر زمان به فراخور موضوع می تواند شامل اطلاعاتی درباره سال، ماه، هفته، روز، ساعت، دقیقه و حتی ثانیه باشد.

      مثال: - ساعت 06:35 دقیقه و  26 ثانیه بامداد دوشنبه سال نوشمسی تحویل می‎شود.

             - نتایج نهایی کنکور سراسرى 1394در آخرین ساعات شب گذشته بر روی سایت سازمان سنجش قرار گرفت.

-نمایشگاه مطبوعات و خبرگزاری ها هفته آینده برگزار می شود.

             - معاون وزیر علوم امروزعلوم شیوه جدید پذیرش دانشجوی دکترا  در سال آینده را تشریح کرد.

 

در مثال آخر دو عنصر زمان دیده می شود که اولی زمان اعلام موضوع و دومی زمان اجرای طرح جدید را مشخص می کند. 

 

5-  چرا؟ (why): عنصر "چرا"علت یا انگیزه وقوع رویداد را بیان می کند. این رکن از خبر جنبه های تحلیلی آن را افزایش می دهد و توضیحاتی درباره انگیزه‌ ها، اهداف، دلایل، زمینه ها و سایر عوامل موثر در فرآیند شکل گیری رویداد ارائه می کند.

مثال:  شکست گفت و گوهای سیاسی در ترکیه باعث سقوط بی سابقه لیر شد.

خواب آلودگی راننده کامیون در جاده هراز موجب مرگ 18 مسافر شد.

 

6-   چگونه؟ (How): قید "چگونه"  از عناصر تشریحی و توصیفی خبر است که توالی رویدادها و کیفیت آنها را با ذکر مهم  ترین عناصر تشکیل دهنده یک رویداد بیان می کند.

مثال:گروگان های فرانسوی با حمله  ده ها پلیس به هتلی که گروگان ها در آن نگهداری می شدند خاتمه یافت .

 

گاهی به دلیل اهمیت سرعت و تازگی خبر، ناچاریم از پرداختن به عناصر چرا و   چگونه در خبر چشم پوشی کنیم.

مثال:در خبر سقوط یک هواپیما شاید در همان ساعت‌هاى اولیه یا روزهای نخست، نتوان علت آن را به‌دست آورد. علت سقوط هواپیما وقتى رسما اعلام خواهد شد که جعبه سیاه حاوى نوار مکالمات خلبان با برج مراقبت به‌دست آید. کارشناسان روزها، هفته‌ها یا ماه‌ها بعد از حادثه، پس از تجزیه و تحلیل مکالمات خلبان در آخرین لحظه‌هاى حیات وی و اطلاعاتى که از محل سقوط هواپیما به‌دست مى‌آید، علت سقوط را اعلام مى‌کنند.

عنصر "چرا" و "چگونه" هنگام تهیه گزارش‌هاى تشریحى و تحلیلى یا لیدهاى تشریحى و تحلیلى بیشتر از سایر عناصر خبری، مورد استفاده قرار مى‌گیرد، زیرا در این‌گونه گزارش‌هاى خبری، خبرنگار، زمان بیشترى براى بررسى علت، انگیزه یا نحوه و چگونگى به‌وجود آمدن رویداد خبرى در اختیار دارد.